1. Sư phạm AI là gì?
“Sư phạm AI” đề cập đến việc ứng dụng AI trong dạy và học từ góc nhìn sư phạm. AI đóng vai trò là công cụ hỗ trợ để thực hiện các hoạt động học tập và đào tạo, nhưng không thay thế vai trò trung tâm của con người và các nguyên tắc sư phạm. Nói cách khác, AI được “tích hợp” vào quá trình giảng dạy để tối ưu hóa và cá nhân hóa việc học, đồng thời vẫn tuân thủ các giá trị nền tảng của giáo dục: nhân văn, tương tác và tập trung vào sự phát triển toàn diện của người học.
Khoá tập huấn cho Giảng viên Đại Học Lạc Hồng và Đại Học Dược tích hợp AI trong dạy và học
2. Gắn kết với Sư phạm
2.1 Phương pháp giảng dạy dựa trên phong cách học tập của Kolb
Thách thức trong quá khứ: Việc thiết kế bài giảng dựa trên các phong cách học tập của Kolb (bao gồm bốn giai đoạn: Trải nghiệm Cụ thể, Quan sát Phản chiếu, Khái niệm Hóa Trừu tượng và Thử nghiệm Chủ động) thường yêu cầu giáo viên phải dành nhiều thời gian để xây dựng các tình huống, hoạt động và tài liệu khác nhau phù hợp với từng nhóm người học (ví dụ: những người thích trải nghiệm thực tế so với những người thích phân tích).
Tích hợp AI: AI có thể gợi ý các hoạt động học tập phù hợp với phong cách của từng người học, tạo ra các mô phỏng thực tế, hoặc cung cấp các tài liệu đa dạng (video, bài đọc, trò chơi tương tác). Điều này giúp việc lập kế hoạch bài giảng trở nên nhanh chóng và linh hoạt hơn, đồng thời vẫn giữ được giá trị cốt lõi của phương pháp Kolb: kết nối người học với trải nghiệm và sự phản chiếu.
2.2 Học tập kết hợp (Blended Learning)
Thách thức trong quá khứ: Việc thiết kế một khóa học học tập kết hợp (kết hợp giữa học trực tiếp và học trực tuyến) yêu cầu giáo viên phải cân đối thời gian giảng dạy, chọn nền tảng trực tuyến phù hợp, tổ chức các hoạt động nhóm và đánh giá người học. Đảm bảo nội dung học trực tuyến đồng bộ và hấp dẫn là một thách thức lớn.
Tích hợp AI: AI có thể theo dõi tiến độ học tập của người học và đề xuất lịch trình, nội dung hoặc các hoạt động tương tác phù hợp với khả năng và sở thích cá nhân. Điều này giúp người học cảm thấy thoải mái hơn khi tham gia học trực tuyến, trong khi các buổi học trực tiếp tập trung vào sự tương tác và thảo luận. Nhờ vậy, bản chất của học tập kết hợp—sự hòa quyện hài hòa giữa học trực tiếp và học trực tuyếnđược nâng cao mà không bị công nghệ lấn át.
3. Lấy con người làm trung tâm
3.1 Gia sư ảo và trợ lý học tập thân thiện
- Gia sư ảo: Đây là các trợ lý học tập có thể hỗ trợ bất cứ lúc nào, bất cứ nơi đâu. Ví dụ, khi người học cần ôn lại kiến thức hoặc đặt câu hỏi ngoài giờ học, gia sư ảo có thể cung cấp câu trả lời, gợi ý tài liệu hoặc giao bài tập thực hành.
- Giá trị nhân văn: Mặc dù AI có thể phản hồi nhanh chóng, giáo viên vẫn giữ vai trò quan trọng trong việc định hướng, kích thích tư duy phản biện, và cung cấp sự hỗ trợ cảm xúc và tâm lý. Gia sư ảo không thể thay thế động lực và sự quan tâm cá nhân mà giáo viên mang lại.
3.2 Chatbot được đào tạo theo chương trình giảng dạy của giáo viên
- Chatbot học tập: Chatbot được xây dựng dựa trên tài liệu chính thức của khóa học giúp người học tìm kiếm thông tin nhanh chóng, giải đáp các câu hỏi thường gặp và ôn lại kiến thức. Người học có thể tương tác với chatbot để đặt các câu hỏi từ đơn giản đến phức tạp.
- Tương tác giữa con người và máy: Vì chatbot được đào tạo từ tài liệu do giáo viên xây dựng, câu trả lời của chúng phù hợp với nội dung giảng dạy và mục tiêu sư phạm. Bên cạnh đó, giáo viên có thể theo dõi các câu hỏi thường gặp để điều chỉnh bài giảng, làm phong phú thêm các ví dụ hoặc thiết kế các hoạt động học tập phù hợp.
- Giá trị cốt lõi: Con người (giáo viên) vẫn là người “truyền cảm hứng,” xây dựng giáo trình sinh động, khuyến khích sự hứng thú học tập và đảm bảo chất lượng, tiêu chuẩn nội dung. Chatbot đóng vai trò cầu nối, giúp người học tiếp thu và củng cố kiến thức hiệu quả hơn.
4. Lợi ích và thách thức
Việc tích hợp AI vào giáo dục mang lại nhiều lợi ích và cũng đặt ra một số thách thức nhất định.
- Lợi ích: AI tối ưu hóa thời gian và nguồn lực cho giáo viên bằng cách đơn giản hóa việc lập kế hoạch bài giảng và đánh giá, đồng thời cá nhân hóa và nâng cao sự tương tác với người học. AI tạo ra các trải nghiệm học tập hấp dẫn thông qua các mô phỏng, trò chơi và phương tiện trực quan, giúp người học chủ động hơn trong việc học và ôn tập.
- Thách thức: Đảm bảo AI đóng vai trò hỗ trợ giáo dục, không trở thành mục tiêu cuối cùng. Bảo vệ dữ liệu cá nhân của người học, chẳng hạn như thông tin và kết quả học tập, là mối quan tâm quan trọng. Ngoài ra, giáo viên cần linh hoạt và trang bị kỹ năng công nghệ để sử dụng AI hiệu quả. Việc cập nhật và bảo trì các công cụ AI liên tục là cần thiết để tránh sai sót hoặc phản hồi không phù hợp từ chatbot, đảm bảo rằng công nghệ luôn là công cụ giáo dục đáng tin cậy và có giá trị.