Tái thiết kế kiểm tra đánh giá trong kỷ nguyên A.I

 Giới thiệu

Trong kỷ nguyên công nghệ, đặc biệt với sự bùng nổ của trí tuệ nhân tạo (A.I), nhiều lĩnh vực đã chịu tác động mạnh mẽ như tạo nội dung, phân tích dữ liệu hoặc marketing. Giáo dục cũng không phải là ngoại lệ. Một trong những lợi ích lớn của A.I là khả năng giảm bớt các tác vụ hành chính và cá nhân hóa quá trình học tập cho từng người học. Tuy nhiên, thách thức lớn mà giáo viên phải đối mặt là vấn đề kiểm tra đánh giá. Khi A.I ngày càng được sử dụng rộng rãi trong học tập, người học có thể dựa vào các công cụ hỗ trợ từ A.I để hoàn thành bài kiểm tra hoặc các nhiệm vụ học tập một cách nhanh chóng và dễ dàng hơn. Điều này đặt ra câu hỏi cấp thiết: Làm thế nào để đảm bảo tính công bằng và trung thực trong kiểm tra đánh giá?

Bài viết này tôi sẽ thảo luận về việc tái thiết kế hệ thống kiểm tra đánh giá trong kỷ nguyên A.I và đưa ra các giải pháp đối phó với tình trạng người học sử dụng A.I trong các bài kiểm tra.

Tác động của A.I đối với kiểm tra đánh giá

A.I tao sinh cung cấp nhiều công cụ hỗ trợ hữu ích cho người học, từ việc giải quyết các bài toán phức tạp, tạo ra nội dung văn bản tự động, đến việc cung cấp các câu trả lời chi tiết cho các câu hỏi học thuật. Mặc dù những tiến bộ này mang lại nhiều lợi ích trong quá trình học tập, chúng cũng tạo ra các thách thức nghiêm trọng về tính xác thực của việc đánh giá năng lực thực tế của người học. Cụ thể:

Gian lận : Người học có thể sử dụng các công cụ A.I tạo sinh như là chat GPT, Claude, Copilot  để tạo ra các bài luận hoặc trả lời các câu hỏi phức tạp một cách dễ dàng mà không cần phải tự mình nghiên cứu hay tư duy.

Khó xác định năng lực thực tế: Nếu không có biện pháp kiểm soát, việc đánh giá có thể không phản ánh đúng năng lực thực tế của người học, vì A.I có thể giúp họ hoàn thành bài kiểm tra mà không cần hiểu sâu về nội dung. Nếu không kiểm soát việc này người học sẽ mất dần khả năng phản biện và hiểu sâu các vấn đề đang nghiên cứu.

Giải pháp tái thiết kế kiểm tra đánh giá trong kỷ nguyên A.I

1. Thiết kế các bài kiểm tra dựa trên tư duy phản biện

Người dạy thay vì chỉ tập trung vào các câu hỏi kiểm tra kiến thức hoặc đòi hỏi những câu trả lời đơn giản, các bài kiểm tra cần được thiết kế để đánh giá khả năng tư duy phản biện, giải quyết vấn đề và sáng tạo của người học. Các câu hỏi mở, yêu cầu người học phải lập luận, phân tích và đưa ra quan điểm cá nhân sẽ khó có thể bị giải quyết một cách dễ dàng thông qua công cụ A.I.

2. Tích hợp kiểm tra trực tiếp và thực hành

Một giải pháp hiệu quả là kết hợp các bài kiểm tra lý thuyết với các bài kiểm tra thực hành hoặc kiểm tra trực tiếp. Ví dụ, sau khi hoàn thành một bài luận hoặc bài kiểm tra trên giấy, người học có thể được yêu cầu trình bày miệng hoặc thực hiện các hoạt động liên quan ngay tại chỗ để kiểm tra sự hiểu biết và khả năng ứng dụng kiến thức. Điều này giúp đảm bảo rằng người học thực sự nắm vững nội dung và không phụ thuộc vào A.I để hoàn thành bài tập.

3. Sử dụng công nghệ để phát hiện gian lận A.I

Các phần mềm phát hiện văn bản được tạo ra bởi A.I hiện đang được phát triển và có thể tích hợp vào hệ thống kiểm tra đánh giá. Những công cụ này có thể giúp xác định xem một bài luận hay câu trả lời có phải do A.I tạo ra hay không, từ đó giảm thiểu rủi ro gian lận.

4. Đánh giá quá trình học tập thay vì kết quả cuối cùng

Thay vì chỉ tập trung vào bài kiểm tra cuối cùng, giáo viên có thể chuyển sang đánh giá cả quá trình học tập của người học. Các dự án dài hạn, báo cáo theo từng giai đoạn, hoặc các hoạt động nhóm liên tục có thể giúp đánh giá sự tiến bộ và khả năng của người học một cách toàn diện. Người học khó có thể sử dụng A.I để vượt qua tất cả các giai đoạn mà không thể hiện được sự hiểu biết thực tế.

5. Khuyến khích sử dụng A.I như một công cụ học tập, không phải công cụ gian lận

Giáo viên cần tạo ra các hoạt động giảng dạy và kiểm tra mà A.I có thể được sử dụng như một công cụ hỗ trợ thay vì bị lạm dụng để gian lận. Ví dụ, người học có thể được yêu cầu sử dụng A.I để tìm kiếm thông tin, nhưng sau đó cần phải phân tích và đưa ra quan điểm cá nhân dựa trên kết quả đó. Điều này khuyến khích việc sử dụng A.I một cách sáng tạo và có trách nhiệm, đồng thời vẫn đánh giá đúng năng lực của người học.

6. Sử dụng phương pháp Presentation (Trình bày)

Phương pháp trình bày là một trong những công cụ hiệu quả nhất để ngăn chặn việc người học phụ thuộc vào A.I. Trình bày yêu cầu người học không chỉ hiểu rõ vấn đề mà còn phải thể hiện khả năng giao tiếp và trình bày nội dung một cách logic và thuyết phục. Thông qua bài trình bày, giáo viên có thể dễ dàng đánh giá mức độ hiểu biết thực sự của người học và kiểm tra khả năng xử lý câu hỏi phát sinh trong quá trình thuyết trình. Một số lợi ích của phương pháp này gồm:

Tăng cường khả năng tư duy và phân tích: Người học phải tổng hợp thông tin, suy nghĩ phản biện, và giải thích các khái niệm một cách rõ ràng.

Thúc đẩy sáng tạo: Trình bày là cơ hội để người học thể hiện khả năng sáng tạo thông qua cách diễn giải và minh họa nội dung.

Phát triển kỹ năng giao tiếp: Kỹ năng giao tiếp là yếu tố quan trọng không chỉ trong học tập mà còn trong nghề nghiệp sau này.

Kết luận

Trong kỷ nguyên A.I, kiểm tra đánh giá không chỉ đối mặt với nhiều thách thức mà còn mở ra cơ hội để tái thiết kế và cải thiện hệ thống, nhằm tăng cường tư duy phản biện và khả năng thích ứng của người học. Bằng cách áp dụng các phương pháp kiểm tra mới, tận dụng công nghệ và thúc đẩy tư duy phản biện, người dạy có thể xây dựng một hệ thống đánh giá công bằng, phản ánh đúng năng lực thực sự của người học, đồng thời khuyến khích họ sử dụng A.I một cách có trách nhiệm. Người dạy và các nhà quản lý giáo dục cần chủ động thay đổi cách tiếp cận, không chỉ để giải quyết những thách thức do A.I mang lại mà còn biến nó thành công cụ hỗ trợ hiệu quả cho quá trình học tập.

Read More

Giáo dục và đào tạo hướng đến chuyển đổi xanh

Giới thiệu

Chuyển đổi xanh đang trở thành trọng tâm trong chiến lược phát triển bền vững của nhiều quốc gia trên thế giới, bao gồm cả Việt Nam. Tại COP26 (Hội nghị lần thứ 26 về biến đổi khí hậu của Liên Hợp Quốc), Thủ tướng Chính phủ Việt Nam đã cam kết mạnh mẽ rằng Việt Nam sẽ đạt Net Zero – mức phát thải ròng bằng 0 – vào năm 2050. Đây là minh chứng cho quyết tâm của Việt Nam trong việc đối phó với biến đổi khí hậu và bảo vệ môi trường toàn cầu. Để đạt được mục tiêu này, các ngành kinh tế, công nghiệp, và đặc biệt là lĩnh vực giáo dục, cần phải phối hợp chặt chẽ. Tuy nhiên, đây cũng là một thách thức lớn trong quá trình triển khai.

Trước tình hình đó, Bộ Công Thương đã trình Chính phủ ban hành Quy hoạch điện VIII, định hướng phát triển năng lượng sạch và tái tạo, đồng thời giảm dần sự phụ thuộc vào các nguồn năng lượng hóa thạch. Quy hoạch này thúc đẩy việc sử dụng các nguồn năng lượng tái tạo như điện gió và điện mặt trời, hướng tới một nền kinh tế có lượng carbon thấp. Để hiện thực hóa các cam kết lớn này, cần có một lực lượng lao động với kiến thức sâu rộng và kỹ năng cần thiết để phát triển các công nghệ xanh và sử dụng tài nguyên bền vững.

Trong bối cảnh đó, giáo dục đóng vai trò then chốt. Giảng viên không chỉ là người truyền đạt kiến thức mà còn là những nhân tố chính trong việc thay đổi nhận thức của thế hệ trẻ về trách nhiệm bảo vệ môi trường và phát triển bền vững. Vì vậy, giảng viên cần được trang bị những năng lực mới để có thể giảng dạy hiệu quả và đào tạo nguồn nhân lực phù hợp với mục tiêu Net Zero của Việt Nam cũng như Quy hoạch điện VIII.

Bài viết này tôi sẽ phân tích các năng lực cần thiết của giảng viên để đáp ứng yêu cầu của lĩnh vực chuyển đổi xanh.

Năng lực cần thiết của giảng viên trong lĩnh vực chuyển đổi xanh

Để quá trình chuyển đổi xanh diễn ra hiệu quả, giảng viên cần am hiểu các chủ đề quan trọng như phát triển bền vững, năng lượng tái tạo và kinh tế tuần hoàn. Với cam kết đạt Net Zero vào năm 2050, giảng viên cũng cần bổ sung kiến thức về các nguồn năng lượng sạch như điện mặt trời và điện gió – những lĩnh vực đang được ưu tiên trong Quy hoạch điện VIII. Kiến thức này không chỉ giúp giảng viên truyền đạt thông tin một cách hiệu quả cho sinh viên, mà còn khuyến khích họ tham gia vào các dự án bảo vệ môi trường, góp phần thúc đẩy quá trình chuyển đổi năng lượng sạch. Dưới đây là một số gợi ý về năng lực cần thiết của giảng viên trong chuyển đổi xanh:

1. Năng lực chuyển đổi xanh

Năng lực chuyển đổi xanh bao gồm: 

Phát triển bền vững: Các hoạt động dạy và học cần lồng ghép việc đáp ứng nhu cầu hiện tại mà không làm ảnh hưởng đến khả năng của thế hệ tương lai trong việc đáp ứng nhu cầu của họ. Về kinh tế, phát triển bền vững có nghĩa là thúc đẩy tăng trưởng kinh tế đồng thời giảm thiểu tác động xấu đến môi trường. Về mặt xã hội, nó đòi hỏi công bằng xã hội và nâng cao chất lượng cuộc sống. Về môi trường, việc bảo vệ tài nguyên thiên nhiên và hệ sinh thái là cần thiết để đảm bảo sự bền vững lâu dài.

Kinh tế tuần hoàn: Là mô hình kinh tế khuyến khích việc tái sử dụng, tái chế và tối ưu hóa tài nguyên, thay vì chỉ tập trung vào sản xuất và tiêu thụ, nhằm giảm thiểu chất thải và bảo vệ môi trường.

Công nghệ sạch: Gồm các giải pháp công nghệ giúp giảm thiểu ô nhiễm, giảm phát thải và sử dụng tài nguyên hiệu quả, góp phần vào sự phát triển bền vững.

Thích ứng và giảm thiểu tác động môi trường: Giảng viên cần có kiến thức về các phương pháp giảm thiểu phát thải cũng như các giải pháp để thích ứng với những thay đổi môi trường do biến đổi khí hậu gây ra. Điều này bao gồm việc phát triển các kỹ năng để ứng phó với các thách thức môi trường trong tương lai.

Năng lương tái tạo: Hiểu biết về các nguồn năng lượng tái tạo như là năng lượng gió,năng lương mặt trời và năng lượng sinh khối.

2. Kỹ năng sư phạm hiện đại

Giảng viên cần biết cách áp dụng các phương pháp giảng dạy mới, chẳng hạn như học tập dựa trên dự án (project-based learning) và học tập hợp tác (collaborative learning). Những phương pháp này sẽ giúp sinh viên hiểu sâu hơn về các vấn đề môi trường thông qua việc thực hành và giải quyết các thách thức thực tế. Ngoài ra, việc sử dụng công nghệ thông tin và tài nguyên số cũng là một kỹ năng quan trọng để giảng viên có thể truyền đạt kiến thức về chuyển đổi xanh một cách trực quan và hiệu quả.

3. Khả năng nghiên cứu và ứng dụng thực tiễn

Giảng viên cần tham gia vào các dự án nghiên cứu liên quan đến năng lượng tái tạo và bảo vệ môi trường. Điều này không chỉ giúp họ cập nhật những xu hướng và giải pháp mới nhất mà còn đóng góp vào quá trình hiện thực hóa các cam kết của Việt Nam tại COP26. Ngoài ra, việc hợp tác với doanh nghiệp và các tổ chức trong và ngoài nước cũng sẽ tạo ra nhiều cơ hội thực tập và ứng dụng thực tiễn cho sinh viên, từ đó giúp đào tạo một thế hệ nhân lực chất lượng cao sẵn sàng tham gia vào quá trình chuyển đổi xanh.

4. Kỹ năng mềm và lãnh đạo

Kỹ năng giao tiếp, lãnh đạo và quản lý dự án là những yếu tố cần thiết để giảng viên có thể dẫn dắt các sáng kiến và dự án chuyển đổi xanh trong trường học và cộng đồng. Bên cạnh đó, khả năng làm việc liên ngành cũng rất quan trọng, vì chuyển đổi xanh không chỉ thuộc về lĩnh vực môi trường mà còn đòi hỏi sự hợp tác từ các lĩnh vực kinh tế, xã hội, và công nghệ.

5. Lời kết

Chuyển đổi xanh không chỉ làm thay đổi cơ cấu kinh tế mà còn tác động mạnh mẽ đến xu hướng nghề nghiệp của người học. Khi các ngành công nghiệp dần chuyển sang sử dụng năng lượng tái tạo, áp dụng kinh tế tuần hoàn và công nghệ sạch, nhu cầu về nguồn nhân lực có kiến thức và kỹ năng trong các lĩnh vực này ngày càng tăng cao. Vì vậy, người học không chỉ cần được trang bị kiến thức chuyên môn mà còn phải phát triển tư duy sáng tạo và khả năng thích ứng với các thay đổi về môi trường và xã hội.

Giảng viên đóng vai trò tiên phong trong việc đào tạo nguồn nhân lực cho quá trình chuyển đổi xanh. Để hoàn thành vai trò này, giảng viên cần liên tục cập nhật và nâng cao năng lực chuyên môn, lồng ghép kiến thức về chuyển đổi xanh vào chương trình đào tạo và các hoạt động dạy học. Đồng thời, giảng viên cần thích ứng với những thay đổi trong phương pháp giảng dạy, từ việc sử dụng công nghệ số đến thúc đẩy học tập dựa trên dự án thực tiễn, nhằm đáp ứng nhu cầu phát triển của nền kinh tế xanh. Việc thay đổi trong giáo dục là cần thiết để người học và giảng viên cùng đóng góp vào mục tiêu phát triển bền vững.

Read More